Chuyển giá trong doanh nghiệp FDI – Thực trạng và cách kiểm soát

HCM DIEU ACC

3 thg 10, 2025

Bên cạnh những đóng góp tích cực của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, khu vực này cũng đã bộc lộ một số vấn đề như tình trạng chuyển giá, trốn thuế, gây thất thu ngân sách, tác động không tốt đến môi trường đầu tư của Việt Nam… Bài viết phản ánh hoạt động chuyển giá của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và đề xuất một số giải pháp hạn chế thực trạng này.

1. Thực trạng hoạt động chuyển giá và công tác chống chuyển giá tại Việt Nam

1.1 Thực trạng chuyển giá

Khu vực FDI đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam, với hơn 15.000 dự án còn hiệu lực, vốn đăng ký hơn 218 tỷ USD. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp (DN) FDI lợi dụng cơ chế giao dịch liên kết để chuyển giá, trốn thuế, tạo tình trạng “lỗ giả, lãi thật”.

Thống kê cho thấy khoảng 50% DN FDI khai lỗ, trong đó có nhiều DN lỗ liên tục nhưng vẫn mở rộng sản xuất. Tại TP.HCM, gần 60% DN FDI báo lỗ; ở Lâm Đồng, 104/111 DN FDI lỗ triền miên. Các ngành rủi ro cao là dệt may, da giày, chè, chế biến, sợi vải, cơ khí.

Một số vụ việc điển hình: Coca-Cola Việt Nam lỗ lũy kế hơn 3.700 tỷ đồng nhưng doanh thu tăng 20–30%/năm và vẫn mở rộng đầu tư; PepsiCo Việt Nam lỗ gần 20 năm; Keangnam Vina bị nghi ngờ chuyển giá thông qua vay vốn và chi phí liên kết bất thường.

1.2 Công tác chống chuyển giá

Để đối phó, ngành Thuế đã triển khai nhiều biện pháp mạnh:

Từ 2012, thành lập Tổ quản lý giá chuyển nhượng, tập trung thanh tra DN có giao dịch liên kết.
Chỉ riêng năm 2012, Cục Thuế TP.HCM đã giảm lỗ hơn 2.688 tỷ đồng, truy thu và phạt hơn 2.600 tỷ đồng.
Năm 2013, thanh tra 2.110 DN, kết quả giảm lỗ 4.192 tỷ đồng, truy thu và phạt gần 1.000 tỷ đồng.
Năm 2014, thanh tra 2.866 DN, giảm lỗ hơn 5.830 tỷ, truy thu và phạt 1.701 tỷ đồng.
9 tháng đầu năm 2015, phát hiện 1.600 DN có dấu hiệu chuyển giá, nổi bật là Metro Cash & Carry Việt Nam với số tiền xử lý 507 tỷ đồng.

1.3 Nhận xét

Kết quả cho thấy tỷ lệ vi phạm rất cao, có nơi lên đến 100% DN bị kiểm tra đều vi phạm. Chống chuyển giá vì vậy vẫn là nhiệm vụ trọng tâm lâu dài, đòi hỏi hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường thanh tra, hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực quản lý thuế.

2. Những thủ đoạn chuyển giá tinh vi của doanh nghiệp FDI và giải pháp kiểm soát

2.1 Thủ đoạn chuyển giá thường gặp

Qua công tác thanh tra, nhiều hành vi gian lận đã bị phát hiện:

Nâng khống giá trị vốn góp: Góp vốn bằng máy móc, thiết bị cũ kỹ hoặc đã khấu hao hết nhưng kê khai giá trị rất cao.
Bán nguyên liệu, hàng hóa cho bên liên kết giá thấp: Trong khi bán cho bên ngoài cao hơn, giúp chuyển lợi nhuận ra nước ngoài.
Ép giá gia công: Công ty mẹ ký hợp đồng quốc tế giá cao nhưng giao lại cho công ty con ở Việt Nam với giá gia công thấp, khiến DN trong nước luôn báo lỗ.
Lợi dụng lãi vay: Cho vay nội bộ với lãi suất bất thường, đẩy chi phí tài chính lên cao.
Thu tiền bản quyền thương hiệu quá mức: Yêu cầu trả phí nhãn hiệu cao hơn thực tế, trong khi DN Việt Nam còn phải tự chi quảng cáo để nâng giá trị thương hiệu.

Những “chiêu thức” này khiến nhiều DN FDI tại Việt Nam lỗ triền miên nhưng vẫn mở rộng đầu tư – dấu hiệu điển hình của “lỗ giả, lãi thật”.

2.2 Giải pháp chống chuyển giá

Để ngăn chặn, ngành Thuế và Chính phủ cần triển khai đồng bộ:

Hoàn thiện pháp lý: Tiến tới ban hành Luật Chống chuyển giá, thu hẹp ưu đãi thuế, trao thêm quyền điều tra cho cơ quan thuế.
Kiện toàn bộ máy: Thành lập phòng chuyên trách thanh tra giá chuyển nhượng tại các địa phương trọng điểm như Hà Nội, TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai.
Xây dựng cơ sở dữ liệu: Tạo hệ thống dữ liệu liên thông giữa thuế, hải quan, ngân hàng, công an… để phân tích rủi ro và so sánh giá thị trường.
Áp dụng cơ chế APA (thỏa thuận trước về giá): Yêu cầu DN FDI đăng ký phương pháp tính giá giao dịch liên kết trước khi nộp thuế, phối hợp giám sát cùng cơ quan thuế quốc tế.
Điều chỉnh ưu đãi thuế: Giảm chênh lệch thuế suất giữa ngành, vùng để hạn chế động cơ chuyển giá.
Tăng cường thanh tra, xử phạt: Tập trung vào ngành rủi ro cao như dệt may, xây dựng, bất động sản, sản xuất sợi… với chế tài nghiêm khắc hơn.
Phát triển nhân lực: Đào tạo chuyên sâu về kinh tế ngành, kỹ năng định giá, CNTT, ngoại ngữ để phục vụ công tác quản lý.

Chuyển giá trong doanh nghiệp FDI là thách thức lớn cho quản lý thuế tại Việt Nam. Để hạn chế rủi ro, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp và chuyên gia tư vấn. Quản lý hiệu quả hoạt động chuyển giá không chỉ giúp đảm bảo nguồn thu ngân sách mà còn tạo môi trường cạnh tranh công bằng và bền vững.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.