Hũ bánh quy trong sổ sách: Khi doanh nghiệp biết ‘để dành’ lợi nhuận

VCA Yến ACC

23 thg 10, 2025

Bạn từng nghe câu “cất bánh ăn dần khi đói” chưa? Trong thế giới kế toán và thuế, có một “hũ bánh” rất đặc biệt – đó chính là dự phòng lợi nhuận được trích lập khi doanh nghiệp làm ăn thuận lợi, để rồi “mở hũ” khi gặp khó khăn. Khái niệm này trong tiếng Anh được gọi là Cookie Jar Reserves – và nếu sử dụng khéo có thể giúp lợi nhuận “ổn định”, nhưng nếu lạm dụng sẽ gây hậu quả nghiêm trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nó là gì, hoạt động ra sao, và doanh nghiệp sao để tránh bị “mắc bẫy”.

1. Cookie Jar Reserves là gì?

Hãy tưởng tượng doanh nghiệp có một “hũ bánh quy lợi nhuận”. Khi năm nay làm ăn tốt, họ bỏ thêm vài chiếc bánh (tức là trích lập dự phòng nhiều hơn cần thiết). Khi sang năm khó khăn, họ mở hũ lấy bánh ra ăn (hoàn nhập dự phòng) để báo cáo lợi nhuận vẫn trông ngon lành như cũ.

Hiểu một cách giản dị, đây là cách doanh nghiệp “để dành” lợi nhuận của năm lãi để “xài” cho năm lỗ — một “hũ bánh quy” tài chính được mở ra khi cần làm dịu con số trong báo cáo.

2. Vì sao doanh nghiệp làm như vậy?

Muốn tạo động lực cho nhà đầu tư: Doanh nghiệp “ổn định” hơn trong mắt nhà đầu tư nếu lợi nhuận không biến động mạnh.
Muốn đạt mục tiêu phân tích và cổ đông: Khi doanh nghiệp phải báo cáo theo quý, việc “lên” lợi nhuận giúp giữ uy tín.
Có thể là cách phản ứng trước biến động kinh doanh: chuẩn bị “hũ bánh” cho những ngày không thuận lợi.

3. Cơ chế hoạt động

Giống như việc cất bánh quy vào hũ rồi lấy ra khi cần, trong kế toán cũng có những “bước” cụ thể để thực hiện thủ thuật này. Dưới đây là cơ chế vận hành của hũ bánh quy kế toán – từng bước một, từ khi “bỏ bánh vào” cho đến lúc “mở nắp hũ” làm đẹp con số lợi nhuận.

Giai đoạn tạo dự phòng: Trong năm tốt, doanh nghiệp ước tính chi phí lớn hơn thực tế (ví dụ: chi phí bảo hành, dự phòng nợ xấu, chi phí tái cấu trúc) → lợi nhuận thực bị “giảm” bớt để tạo dự phòng.

Giai đoạn giải phóng dự phòng: Khi năm sau gặp khó khăn, doanh nghiệp giảm hoặc hoàn nhập khoản dự phòng này → chi phí báo cáo ít đi, lợi nhuận tăng lên.

Kết quả: Báo cáo tài chính trông “mượt” hơn, ít biến động, nhưng không phản ánh đúng hiệu quả kinh doanh thật.

4. Tác động & rủi ro

Minh bạch kém: Nhà đầu tư, cổ đông không nhìn rõ được biến động thật của doanh nghiệp.

Vi phạm chuẩn mực kế toán/giám sát: Nếu việc trích lập dự phòng không có căn cứ hợp lý thì có thể bị xem là thao túng lợi nhuận.

Ảnh hưởng dài hạn: Khi “hũ bánh” bị rút quá mức hoặc bị phát hiện, doanh nghiệp có thể mất uy tín, cổ giá giảm, thậm chí bị điều tra.

5. Cách doanh nghiệp nên ứng xử với ‘hũ bánh quy’ kế toán

Dù doanh nghiệp của bạn đang có đội ngũ kế toán nội bộ hay sử dụng dịch vụ kế toán thuê ngoài, việc kiểm soát các khoản dự phòng và điều chỉnh lợi nhuận luôn cần được thực hiện cẩn trọng. Dưới đây là một số khuyến nghị giúp đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ:

Rà soát việc trích lập dự phòng: Xem xét kỹ xem có khoản nào được trích lập vượt quá nhu cầu thực tế hoặc không có cơ sở rõ ràng hay không.
Theo dõi biến động dự phòng qua các năm: Những thay đổi bất thường — như tăng hoặc giảm mạnh — có thể là tín hiệu cảnh báo cần được làm rõ.
Phối hợp cùng chuyên gia thuế: Trao đổi với tư vấn thuế để đánh giá tác động của việc trích lập và hoàn nhập dự phòng tới nghĩa vụ thuế, dòng tiền, và kỳ vọng của nhà đầu tư.

Hũ bánh quy trong sổ sách – nghe thì có vẻ… ngọt, nhưng nếu doanh nghiệp dùng nó mà không minh bạch, bản thân bánh đó sẽ trở thành “món đắng” cho quản trị tài chính và uy tín. Việc hiểu và quản lý khái niệm Cookie Jar Reserves giúp doanh nghiệp vừa vững vàng về lợi nhuận, vừa giữ được niềm tin với các bên liên quan. Nếu bạn cần hỗ trợ kiểm soát sổ sách, tư vấn cách trích lập dự phòng đúng luật – đừng ngần ngại liên hệ chúng tôi.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.