Thuế Giao Dịch Tài Sản Số 0.1%: Chi Tiết Đề Xuất và Tác Động Tại Việt Nam

HCM Lâm Vũ ACC

9 thg 10, 2025

Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) đang đề xuất áp dụng mức thuế suất 0,1% trên mỗi lần chuyển nhượng tài sản số, dự kiến từ năm 2026. Đây không phải là một đề xuất riêng lẻ mà là một phần trong lộ trình xây dựng hành lang pháp lý toàn diện để chính thức công nhận và quản lý thị trường tài sản số tại Việt Nam, từ việc định nghĩa trong Bộ luật Dân sự đến các quy định chuyên ngành.

Hãy cùng AGS tìm hiểu sâu hơn về bản lề pháp lý này và những tác động của nó đến tương lai của thị trường tài sản số Việt Nam.

1. Định Nghĩa "Tài Sản Số" Dưới Góc Nhìn Pháp Luật

Để áp dụng thuế, trước hết pháp luật phải định nghĩa rõ ràng đối tượng chịu thuế là gì. Khái niệm "tài sản số" đang được luật hóa một cách bài bản, dựa trên nền tảng của các bộ luật hiện hành.
Nền tảng từ Bộ luật Dân sự

Nền tảng pháp lý cơ bản nhất xuất phát từ Điều 105 của Bộ luật Dân sự 2015, trong đó quy định:

"1. Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản.
2. Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai."

Trên cơ sở này, Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số đã cụ thể hóa khái niệm "tài sản số" để phù hợp với bối cảnh công nghệ. Theo đó, tài sản số được hiểu là các loại tài sản nêu trên nhưng được biểu hiện dưới dạng dữ liệu số. Cụ thể, tài sản số được phân loại thành:

Tài sản mã hóa (Cryptographic Assets): Là loại hình được quan tâm nhiều nhất, bao gồm tiền mã hóa (Bitcoin, Ethereum), token tiện ích, token quản trị... được tạo ra và vận hành trên nền tảng công nghệ chuỗi khối (blockchain).

Tài sản ảo (Virtual Assets): Là các tài sản kỹ thuật số chỉ có giá trị trong một môi trường cụ thể như game online (vật phẩm, nhân vật) hoặc vũ trụ ảo (metaverse).

Tài sản số khác: Các loại hình tài sản số mới sẽ được Chính phủ quy định trong tương lai.

Việc định nghĩa này chính thức đưa tài sản số vào hệ thống pháp luật Việt Nam như một loại "quyền tài sản", là tiền đề pháp lý vững chắc cho việc quản lý, chuyển nhượng và đánh thuế.

2. Hành Lang Pháp Lý: Từ Cấm Thanh Toán Đến Công Nhận Đầu Tư

Lộ trình pháp lý của Việt Nam đối với tài sản số rất rõ ràng: nghiêm cấm sử dụng làm phương tiện thanh toán nhưng đang từng bước công nhận nó như một đối tượng để đầu tư.
Hiện Trạng: Nghiêm Cấm Sử Dụng Làm Phương Tiện Thanh Toán

Đây là quy định đã được duy trì nhất quán trong nhiều năm qua. Căn cứ pháp lý quan trọng nhất là:

Nghị định số 52/2024/NĐ-CP (có hiệu lực từ 01/07/2024) quy định về thanh toán không dùng tiền mặt, khẳng định rõ các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả Bitcoin và các loại tiền ảo khác) không được phép sử dụng để thanh toán cho hàng hóa, dịch vụ.

Nghị định 88/2019/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng. Cụ thể tại Điểm d Khoản 6 Điều 26, hành vi "phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp" có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.

Như vậy, việc mua bán, tích trữ tài sản số như một loại tài sản đầu tư không bị cấm, nhưng việc dùng nó để mua một ly cà phê hay thanh toán một dịch vụ là hành vi vi phạm pháp luật.
Lộ Trình Tương Lai: Công Nhận Là Tài Sản Đầu Tư Chịu Thuế

Việc đưa thu nhập từ tài sản số vào đối tượng chịu thuế trong Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) là bước đi mang tính bản lề, gián tiếp thừa nhận đây là một hoạt động đầu tư hợp pháp. Điều này thể hiện một tầm nhìn quản lý dài hạn.

Chống thất thu thuế: Ghi nhận nguồn thu cho ngân sách nhà nước từ một thị trường có giá trị vốn hóa lớn và ngày càng phát triển.

Minh bạch hóa dòng tiền: Việc thu thuế sẽ đi kèm với các cơ chế kê khai, là cơ sở để thực hiện công tác phòng, chống rửa tiền (AML) và tài trợ khủng bố.

Bảo vệ nhà đầu tư: Khi được pháp luật chính thức quản lý, các tranh chấp liên quan đến giao dịch tài sản số sẽ có cơ sở để được giải quyết tại tòa án, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư.

3. Thuế Giao Dịch 0,1% Đối Với Tài Sản Số

Các quy định về thuế tài sản số được đề xuất cụ thể tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) như sau:

" Điều 3. Thu nhập chịu thuế - Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế)

...

10. Thu nhập khác, bao gồm:

a) Thu nhập từ chuyển nhượng tên miền internet quốc gia Việt Nam

b) Thu nhập từ chuyển nhượng chứng chỉ giảm phát thải, tín chỉ các bon, trái phiếu xanh;

c) Thu nhập từ chuyển nhượng biển số xe ô tô trúng đấu giá (cùng với xe ô tô gắn biển số trúng đấu giá);

d) Thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số (tài sản ảo, tài sản mã hóa);

đ) Thu nhập từ quyền sử dụng, quyền sở hữu, chuyển nhượng tài sản khác do Chính phủ quy định.

…

Điều 20. Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập khác - Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế)

1. Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập khác của cá nhân cư trú quy định tại điểm a, điểm b, điểm c khoản 10 Điều 3 Luật này được xác định bằng thu nhập tính thuế nhân với thuế suất 5%.

Thu nhập tính thuế là phần thu nhập vượt trên 10 triệu đồng mà người nộp thuế nhận được theo từng lần phát sinh.

2. Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập khác của cá nhân cư trú quy định tại điểm d khoản 10 Điều 3 Luật này được xác định bằng giá chuyển nhượng nhân với thuế suất 0,1%.

3. Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập khác của cá nhân cư trú quy định tại điểm đ khoản 10 Điều 3 Luật này do Chính phủ quy định.

4. Thời điểm xác định thu nhập tính thuế là thời điểm tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập cho người nộp thuế hoặc thời điểm người nộp thuế nhận được thu nhập."

Cách tính: Thuế suất 0,1% được áp dụng trên tổng giá trị của giao dịch bán ra, không phân biệt giao dịch đó lãi hay lỗ. Cách tính này tương tự như thuế chuyển nhượng chứng khoán hiện hành, cho thấy cơ quan quản lý đang đặt tài sản số ngang hàng với các kênh đầu tư tài chính truyền thống.

Ví dụ: Một nhà đầu tư bán ra số Ethereum trị giá 500 triệu đồng. Số thuế TNCN phải nộp là: 500.000.000 đồng x 0,1% = 500.000 đồng, bất kể nhà đầu tư đã mua số ETH này với giá bao nhiêu.

Cơ chế thu thuế: Dự thảo nêu rõ điều kiện áp dụng là giao dịch được thực hiện trên "sàn giao dịch có quản lý minh bạch". Điều này hàm ý rằng, cơ chế thu thuế khả năng cao sẽ được thực hiện thông qua khấu trừ trực tiếp tại nguồn (tức là các sàn giao dịch). Để làm được điều này, Việt Nam có thể sẽ phải cấp phép cho các sàn giao dịch tài sản số hoạt động chính thức trong nước trong tương lai.

Tóm lại, việc đề xuất mức thuế suất 0,1% không chỉ là một chính sách thuế, mà còn là một tuyên bố mạnh mẽ về việc chính thức hóa và đưa thị trường tài sản số vào khuôn khổ quản lý của nhà nước, hứa hẹn một tương lai minh bạch và an toàn hơn cho các nhà đầu tư Việt Nam.