Điểm đổi mới của Thông tư số 99/2025/TT-BTC

HCM NAM ADI

25 thg 12, 2025

Trong bối cảnh hệ thống pháp luật không ngừng được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu quản lý và phát triển xã hội, Thông tư 99 đã thu hút sự quan tâm của nhiều cá nhân, tổ chức bởi những quy định mới và tác động thực tiễn mà nó mang lại. Không chỉ đơn thuần là một văn bản hướng dẫn, Thông tư 99 còn phản ánh định hướng quản lý của cơ quan ban hành, ảnh hưởng trực tiếp đến cách thức triển khai công việc trong nhiều lĩnh vực liên quan. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nội dung cốt lõi, những điểm đáng chú ý cũng như ý nghĩa của Thông tư 99 trong thực tiễn hiện nay.

1. Yêu cầu xây dựng quy chế quản trị nội bộ và tổ chức kiểm soát nội bộ

Đây là quy định mới mà Thông tư 200/2014/TT-BTC chưa có. Cụ thể, theo khoản 2 Điều 3 Thông tư 99/2025/TT-BTC:

Doanh nghiệp có trách nhiệm tự xây dựng quy chế quản trị nội bộ (hoặc các tài liệu tương đương) và tổ chức kiểm soát nội bộ nhằm phân định rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bộ phận và cá nhân có liên quan đến việc tạo lập, thực hiện, quản lý và kiểm soát các giao dịch kinh tế phát sinh tại doanh nghiệp, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp Luật Doanh nghiệp và pháp luật có liên quan.

Điểm mới của Thông tư 99 về Chế độ kế toán doanh nghiệp (Ảnh minh họa)

2. Phương pháp chuyển đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam

Thông tư 99 đã bổ sung quy định mới về phương pháp chuyển đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam tại khoản 3 Điều 6 Thông tư 99.

Theo đó, khi chuyển đổi Báo cáo tài chính được lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam, doanh nghiệp phải quy đổi các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính theo nguyên tắc sau:

- Tài sản và nợ phải trả được quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch tại thời điểm kết thúc kỳ kế toán;

- Vốn chủ sở hữu (vốn góp của chủ sở hữu, thặng dư vốn, vốn khác, quyền chọn chuyển đổi trái phiếu) được quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày góp vốn;

- Chênh lệch đánh giá lại tài sản được quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày đánh giá;

- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, các quỹ trích từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối phát sinh trong từng kỳ được quy đổi ra Đồng Việt Nam bằng cách tính toán theo các khoản mục của Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối còn lại phải được quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá ghi sổ của khoản mục lợi nhuận sau thuế chưa phân phối;

- Các khoản mục thuộc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh giao dịch. Trường hợp tỷ giá bình quân kỳ kế toán xấp xỉ với tỷ giá thực tế tại thời điểm phát sinh giao dịch (chênh lệch không vượt quá biên độ tỷ giá giao ngay theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) thì có thể áp dụng theo tỷ giá bình quân kỳ kế toán (nếu lựa chọn).

3. Trường hợp phải ban hành Quy chế hạch toán kế toán

Theo quy định Thông tư 99, doanh nghiệp có trách nhiệm ban hành Quy chế hạch toán kế toán (hoặc các tài liệu tương đương) trong các trường hợp:

- Khi thiết kế thêm hoặc sửa đổi, bổ sung về biểu mẫu chứng từ kế toán theo khoản 2 Điều 9.

- Khi sửa đổi, bổ sung về tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán theo khoản 2 Điều 11.

- Khi thiết kế thêm hoặc sửa đổi, bổ sung về biểu mẫu sổ kế toán theo khoản 2 Điều 12.

- Khi bổ sung thêm các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính theo khoản 1 Điều 18.

Trước đây, Thông tư 200 không yêu cầu ban hành Quy chế hạch toán kế toán. Nếu muốn sửa đổi, bổ sung các nội dung về biểu mẫu, số hiệu, kết cấu của tài khoản kế toán, chỉ tiêu của Báo cáo tài chính thì doanh nghiệp phải được sự chấp thuận bằng văn bản của Bộ Tài chính trước khi thực hiện.

Điểm mới của Thông tư 99 về Chế độ kế toán doanh nghiệp (Ảnh minh họa)

4. Điều chỉnh một số nội dung của hệ thống tài khoản kế toán

Phụ lục II Thông tư 99 có một số điều chỉnh về hệ thống tài khoản kế toán như sau:

4.1. Bổ sung tài khoản 215 - Tài sản sinh học

Chi tiết tài khoản:

2151 Súc vật nuôi cho sản phẩm định kỳ

21511 Súc vật nuôi cho sản phẩm định kỳ chưa đạt đến giai đoạn trưởng thành

21512 Súc vật nuôi cho sản phẩm định kỳ đạt đến giai đoạn trưởng thành

215121 Nguyên giá

215122 Giá trị khẩu hao lũy kế

2152 Súc vật nuôi lấy sản phẩm một lần

2153 Cây trồng theo mùa vụ hoặc lấy sản phẩm một lần

4.2. Thay đổi tên tài khoản

Thông tư 99 quy định tên tài khoản như sau:

Tài khoản 112 - Tiền gửi không kỳ hạn

Tài khoản 155 - Sản phẩm

Tài khoản 158 - Nguyên liệu, vật tư tại kho bảo thuế

Tài khoản 242 - Chi phí chờ phân bổ

Tài khoản 244 - Ký quỹ, ký cược

Tài khoản 419 - Cổ phiếu mua lại của chính mình

…

Trong khi trước đây Thông tư 200 quy định:

Tài khoản 112 - Tiền gửi Ngân hàng

Tài khoản 155 - Thành phẩm

Tài khoản 158 - Hàng hóa kho bảo thuế

Tài khoản 242 - Chi phí trả trước

Tài khoản 244 - Cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược

Tài khoản 419 - Cổ phiếu quỹ

...

4.3. Bổ sung tài khoản chi tiết 82112

Thông tư 99 quy định: Tài khoản 82112 là chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu.

5. Thay đổi về Báo cáo tình hình tài chính

So với quy định tại Điều 100 Thông tư 200, hệ thống Báo cáo tài chính của doanh nghiệp tại Điều 17 Thông tư 99 đổi tên Bảng cân đối kế toán thành Báo cáo tình hình tài chính.
Advertisements

Hướng dẫn báo cáo tài chính tại phụ lục 2 Phụ lục IV có một số thay đổi như sau:

5.1. Bổ sung mã số 124, 125, 126

Thông tư 99 quy định:

Mã số 120 = Mã số 121+ Mã số 122 + Mã số 123 + Mã số 124 + Mã số 125 + Mã số 126

- Mã số 124: Dự phòng đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn ngắn hạn

- Mã số 125: Đầu tư ngắn hạn khác

- Mã số 126: Dự phòng tổn thất các khoản đầu tư ngắn hạn khác

Quy định của Thông tư 200:

Đầu tư tài chính ngắn hạn (Mã số 120)

Mã số 120 = Mã số 121+ Mã số 122 + Mã số 123

5.2. Sửa đổi quy định về chỉ tiêu 134 - Tài sản ngắn hạn phát sinh từ hợp đồng

Theo Thông tư 99:

Chỉ tiêu 134 phản ánh toàn bộ giá trị tài sản phát sinh từ hợp đồng có thời hạn không quá 12 tháng hoặc một chu kỳ kinh doanh thông thường kể từ thời điểm kết thúc kỳ kế toán. Số liệu để ghi vào chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Nợ TK 137 "Tài sản phát sinh từ hợp đồng"

Còn tại Thông tư 200:

Chỉ tiêu 134 - Phải thu theo tiến độ kế hoạch hợp đồng xây dựng

Chỉ tiêu này phản ánh số chênh lệch giữa tổng số doanh thu đã ghi nhận luỹ kế tương ứng với phần công việc đã hoàn thành lớn hơn tổng số tiền luỹ kế khách hàng phải thanh toán theo tiến độ kế hoạch đến cuối kỳ báo cáo của các hợp đồng xây dựng dở dang. Số liệu để ghi vào chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Nợ TK 337 “Thanh toán theo tiến độ kế hoạch hợp đồng xây dựng”.

5.3. Thay đổi mã số chỉ tiêu

Thông tư 99 quy định:

- Các khoản phải thu ngắn hạn (Mã số 130)

Chỉ tiêu 136 - > 135

Chỉ tiêu 137 -> 136

Chỉ tiêu 139 -> 137

Bỏ chỉ tiêu 135 - Phải thu về cho vay ngắn hạn

- Các khoản phải thu đài hạn (Mã số 210)

Chỉ tiêu 216 -> 215

Chỉ tiêu 219 -> 216

Bỏ chỉ tiêu 215 - Phải thu về cho vay dài hạn

Còn theo Thông tư 200:

- Các khoản phải thu ngắn hạn (Mã số 130)

Chỉ tiêu 136 - Phải thu ngắn hạn khác

Chỉ tiêu 137 - Dự phòng phải thu ngắn hạn khó đòi

Chỉ tiêu 139 - Tài sản thiếu chờ xử lý

- Các khoản phải thu đài hạn (Mã số 210)

Chỉ tiêu 216 - Phải thu dài hạn khác

Chỉ tiêu 219 - Dự phòng phải thu dài hạn khó đòi

Tóm lại, Thông tư 99 về chế độ kế toán không chỉ là sự thay thế mang tính kỹ thuật cho các quy định cũ, mà còn thể hiện bước chuyển quan trọng trong tư duy quản lý và thực hành kế toán tại Việt Nam. Những điểm mới của Thông tư hướng tới việc minh bạch hóa thông tin tài chính, tăng tính chuẩn mực, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp từng bước tiệm cận thông lệ quốc tế. Để thích ứng hiệu quả, các doanh nghiệp và người