Hoàn thiện khung pháp lý về tài sản số và quyền sở hữu tài sản số tại Việt Nam

AGS Thảo Huyền ACC

14 thg 11, 2025

Công ty Kế toán AGS Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực Kế toán, Kiểm toán, Thuế và Tư vấn quản lý. Trong bài viết này, AGS chia sẻ về chủ đề “Hoàn thiện khung pháp lý về tài sản số và quyền sở hữu tài sản số tại Việt Nam” – phản ánh sự phát triển mạnh mẽ của thị trường tài sản số tại Việt Nam. Cùng AGS tìm hiểu nhanh về xu hướng, quy mô và khung pháp lý của lĩnh vực đang được quan tâm này nhé!

I. Nhận diện chung về tài sản số

1. Định nghĩa và khái niệm

Tài sản số (digital asset) là các đối tượng không có hình dạng vật lý, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số hóa.

Bao gồm: tệp số, bản ghi số, tài khoản email, tên miền, tài sản trong trò chơi điện tử, tín chỉ carbon số, mã thông báo (token), tiền mã hóa, tranh ảnh số hóa, phần mềm…

Đặc điểm: phi vật chất, sao chép nhanh, tiếp cận toàn cầu, có thể cố định (dữ liệu, phần mềm) hoặc động (tiền mã hóa, token kỹ thuật số).

2. Công nghệ và cách lưu trữ

Hệ thống kỹ thuật số: cơ sở dữ liệu tập trung, blockchain, điện toán đám mây, mã hóa thông tin.
Nhóm tài sản số:

Có giá trị kinh tế: tiền mã hóa, token kỹ thuật số, dùng trao đổi, mua bán, thanh toán.
Không trực tiếp tham gia giao dịch kinh tế: dữ liệu, phần mềm, tài liệu kỹ thuật số…
Điểm khác biệt lớn với tài sản truyền thống: khả năng chuyển giao tức thì, hiệu quả cao, chi phí thấp.

3. Phạm vi và vai trò

Tài sản số gồm:

Tiền kỹ thuật số: tiền ảo, tiền điện tử, tiền mã hóa.
Tài sản vô hình: trong game, trí tuệ, video, tranh ảnh kỹ thuật số…
Tài sản vật chất số hóa: tranh ảnh vật lý, chứng khoán, sách, âm nhạc.
Tài sản số hình thành từ tương tác giữa người dùng, phần mềm, dịch vụ, thiết bị kỹ thuật và mạng lưới internet.

II. Thực tiễn và khung pháp lý tại Việt Nam

1. Thực tiễn giao dịch tài sản số

- Việt Nam có thị trường kinh tế số phát triển nhanh, khoảng 20 triệu người sở hữu tài sản số.

- Giao dịch tiền mã hóa: ~120 tỷ USD/năm; dòng vốn từ blockchain: ~105 tỷ USD giai đoạn 2023–2024.

- Ứng dụng rộng rãi: 61,3 triệu điện thoại thông minh, các sản phẩm công nghệ số xuất khẩu top thế giới.

- Thách thức: thiếu nền tảng đáp ứng nhu cầu đặc thù, chưa có khung pháp lý đầy đủ, khó xác lập quyền sở hữu, bảo vệ tài sản số.

2. Quan điểm và pháp luật Việt Nam

Chính phủ hướng tới phát triển kinh tế số, thử nghiệm có kiểm soát, hỗ trợ đổi mới sáng tạo.
Luật Công nghiệp công nghệ số 2025:

Điều 46: định nghĩa tài sản số là tài sản tồn tại dưới dạng dữ liệu số, xác lập, lưu trữ, chuyển giao và xác thực trên môi trường điện tử.
Điều 47: phân loại tài sản số theo mục đích, công nghệ…
Điều 48: quyền sở hữu, nghĩa vụ, an toàn, phòng chống rửa tiền, quản lý dịch vụ tài sản mã hóa.

Hạn chế: chưa phân biệt rõ tài sản số và dữ liệu thông thường, chưa xác định rõ chủ thể sở hữu trong trường hợp AI, dữ liệu công…

3. Kinh nghiệm quốc tế (Hoa Kỳ)

Bộ luật Thương mại Thống nhất (UCC) bổ sung Điều 12: “Bản ghi điện tử có thể kiểm soát” (Controllable Electronic Records - CER) cho tài sản số.

Tiêu chí: có giá trị, xác định được chủ sở hữu, có thể chuyển giao.
Cho phép bảo vệ quyền lợi, chuyển nhượng, sử dụng tài sản số.
Việt Nam có thể tham khảo để xây dựng khái niệm “tài sản số có thể kiểm soát”, xác lập quyền kiểm soát, sử dụng, chuyển giao cho chủ thể khác.

4. Quy định cần thiết

Xác lập, thực hiện quyền sở hữu: tạo lập, sử dụng, trao đổi, cung ứng tài sản số.
Quy định nghĩa vụ thuế, bảo vệ người tiêu dùng, nâng cao nhận thức, xử lý vi phạm.
Cần văn bản hướng dẫn thi hành Luật Công nghiệp công nghệ số, tạo cơ chế thử nghiệm có kiểm soát và cơ chế ưu đãi đầu tư.

Công ty AGS cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc bài viết này. Hy vọng bạn đã có được những thông tin bổ ích. Hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin cũng như cơ hội việc làm tại AGS nhé.