Fraud audit – Kiểm toán gian lận và các case study điển hình

Bạn là chủ doanh nghiệp, kế toán, hay kiểm toán viên đang muốn hiểu rõ hơn cách phát hiện gian lận trong doanh nghiệp? Hoặc bạn đang tìm kiếm những ví dụ thực tế về các vụ gian lận để rút kinh nghiệm và áp dụng vào công việc kiểm soát nội bộ?

Nếu đúng như vậy, bài viết này AGS sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện và dễ hiểu về kiểm toán gian lận (Fraud Audit) – một mảng ngày càng quan trọng trong bối cảnh doanh nghiệp bị đe dọa bởi gian lận tài chính và rủi ro nội bộ.

1. Kiểm toán gian lận là gì?

• Tập trung vào dấu hiệu và động cơ gian lận

• Yêu cầu tư duy điều tra (investigative mindset)

• Sử dụng nhiều kỹ thuật phân tích dữ liệu, phỏng vấn và xác minh độc lập

• Mục tiêu chính: tìm ra hành vi gian lận chứ không chỉ đánh giá tính hợp lý của báo cáo tài chính

2. Vì sao doanh nghiệp cần kiểm toán gian lận?

Gian lận doanh nghiệp ngày càng tinh vi và đa dạng: từ gian lận báo cáo tài chính, chiếm dụng tài sản, đến tham nhũng – hối lộ. Hậu quả thường bao gồm:

• Thiệt hại tài chính lớn

• Tổn hại uy tín doanh nghiệp

• Rủi ro pháp lý và hình sự

• Mất lòng tin của nhà đầu tư và nhân viên

Một quy trình fraud audit bài bản giúp doanh nghiệp:

• Phát hiện gian lận sớm

• Thu thập bằng chứng hợp pháp

• Xác định nguyên nhân gốc rễ

• Đề xuất biện pháp phòng ngừa hiệu quả

3. Quy trình kiểm toán gian lận

Mặc dù có nhiều phương pháp, quy trình phổ biến gồm 5 bước sau:

3.1 Xác định dấu hiệu bất thường (Red flags)

• Chi phí tăng bất thường

• Giao dịch trùng lặp

• Nhân viên sống vượt mức thu nhập

• Nhà cung cấp mới nhưng giao dịch lớn ngay lập tức

3.2 Thu thập thông tin và đánh giá rủi ro

Kiểm toán viên phân tích dữ liệu, cơ cấu quy trình và các bên liên quan để xác định rủi ro gian lận cao nhất.

3.3 Kiểm tra chi tiết và xác minh nguồn độc lập

• Đối chiếu hóa đơn – hợp đồng – biên bản

• Kiểm tra hàng tồn thực tế

• Liên hệ nhà cung cấp để xác nhận giao dịch

3.4 Phỏng vấn điều tra

Kỹ thuật phỏng vấn rất quan trọng, giúp kiểm toán viên phát hiện mâu thuẫn, khai thác thông tin hoặc xác minh lời khai.

3.5 Báo cáo và đề xuất khắc phục

Bao gồm: bằng chứng điều tra, hành vi gian lận, cá nhân liên quan và biện pháp phòng ngừa.

4. Những case study gian lận điển hình

Dưới đây là các vụ việc mô phỏng dựa trên tình huống thực tế thường gặp trong doanh nghiệp:

Case 1: Nhân viên mua hàng “bắt tay” nhà cung cấp

Cách gian lận:

• Nhân viên mua hàng cấu kết với nhà cung cấp để nâng giá

• Đổi lại, nhân viên nhận “hoa hồng” 8% trên mỗi đơn hàng

Dấu hiệu kiểm toán phát hiện:

• Giá mua tăng nhanh bất thường

• Nhà cung cấp mới nhưng chiếm 70% tổng chi phí

• Không có hồ sơ chào giá cạnh tranh

Case 2: Kế toán biển thủ tiền thông qua “nhà cung cấp ma”

Cách gian lận:

• Tự tạo nhà cung cấp ảo

• Lập hóa đơn khống cho dịch vụ không có thật

• Chuyển tiền vào tài khoản cá nhân đã đặt tên giả

Dấu hiệu kiểm toán phát hiện:

• Hóa đơn có nội dung chung chung, không có biên bản nghiệm thu

• Nhà cung cấp không có website hoặc thông tin pháp lý

• Giao dịch thanh toán thường diễn ra vào cuối tuần

Case 3: Gian lận báo cáo tài chính để đạt KPI

Cách gian lận:

• Ghi nhận doanh thu chưa thực hiện

• Giảm trích lập dự phòng phải thu

• Chuyển chi phí kỳ này sang kỳ sau

Dấu hiệu kiểm toán phát hiện:

• Tỷ lệ tăng doanh thu không khớp với dòng tiền thu thực tế

• Dự phòng công nợ thấp bất thường so với lịch sử thu hồi

• Nhiều điều chỉnh thủ công trong hệ thống kế toán

5. Doanh nghiệp nên làm gì để phòng ngừa gian lận?

• Thiết lập kiểm soát nội bộ mạnh mẽ (tách biệt nhiệm vụ, kiểm soát phê duyệt)

• Kiểm toán nội bộ định kỳ

• Thiết lập kênh tố cáo (whistleblowing hotline)

• Đào tạo đạo đức nghề nghiệp cho nhân viên

• Sử dụng phân tích dữ liệu (data analytics) để phát hiện bất thường

Thông tin khác

【実績No.1】AGSベトナム税務会計事務所｜日系企業の進出・会計税務支援

AGSベトナム税務会計事務所は、進出支援実績No.1の会計事務所。日本人税理士・会計士が常駐し、法人設立・月次会計・税務申告・給与計算・社会保険・監査対応まで日本語でサポート。税務調査やM&A、移転価格など特殊業務も対応。ハノイ・ホーチミン・ダナン・ゲアンの4拠点で全国対応。

 

Thông tin tuyển dụng và hướng dẫn

Thông tin tuyển dụng và Hướng dẫn

AGS luôn mở rộng cánh cửa cho những ứng viên muốn thử thách bản thân trong lĩnh vực Kế toán - Kiểm toán - Ngôn ngữ Nhật - Pháp lý - Nhân sự. Xem chi tiết bài viết để biết thêm về Thông tin tuyển dụng tại AGS bạn nhé!

 

[Vị trí] Tổng hợp tất cả vị trí tuyển dụng

Tham khảo thêm các vị trí tuyển dụng tại Công ty Kế toán-Kiểm toán AGS.

 

Liên hệ dịch vụ

Công ty Dịch vụ kế toán Nhật Bản. Cung cấp Dịch vụ tư vấn đầu tư, Kế toán - Thuế, Kiểm toán. Nếu bạn có bất kỳ yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi. Công ty chúng tôi luôn tìm kiếm cơ hội được làm việc với công ty bạn.